عمليات مرمت و ساماندهي بقاياي معماري تپه حسنلو به عنوان گنجينه هشت هزار ساله تاريخ و تمدن ايران از جمله ريخته گري ‌هاي موجود در سال 90 پيش بيني شده است.

به گزارش مهر از اروميه ، مدير پايگاه پژوهشي حسنلو با بيان اين مطلب در خصوص ساماندهي اين اثر تاريخي گفت: طرح مطالعاتي ، پژوهشي و ارتقاي ماهيت کاه گل مورد استفاده در مرمت، آزمايش نمونه اصلاح شده بر يکي از جرزهاي ساختمان دوره چهار شماره BB4E نيز در سال آتي انجام خواهد شد.

بهمن کارگر با بيان اينکه اصلاح سيستم انتقال نيروي برق، طراحي و محوطه سازي بخش ورودي پايگاه در دستور کار قرار دارد، افزود: پايگاه حسنلو ضمن حفظ فعاليت‌هاي کنوني پايگاه موظف است آن را تبديل به يک مرکز مطالعاتي جنوب درياچه با کشور عراق در زمينه برنامه‌هاي مشارکتي باستان شناسي کند.

وي با اشاره به پيش بيني تامين برق اضطراري، نورپردازي محوطه تپه‌ها، تامين سيستم گرمايشي و سرمايشي در سال آتي، ادامه داد: همچنين طراحي و چاپ بروشورهاي اصلاحي تپه حسنلو از جمله اقدامات در نظر گرفته شده براي سال 90 است.

اين مقام مسئول با بيان اينکه ساختمان پايگاه پژوهشي پيش از انقلاب محل هيئت باستان شناسان آمريکايي بوده که در سال‌هاي اخير به پايگاه پژوهشي حسنلو تغيير کاربري داده است ، يادآور شد: ساختمان‌هاي ديگري نيز از جمله ساختمان اداري و موزه حسنلو به آن اضافه شد.

تدابير امنيتي و حفاظتي ويژه در موزه حسنلو

مدير پايگاه ميراث فرهنگي حسنلو تامين حفاظت الکتريکي فيزيکي و شرايط امنيتي مورد نياز ساختمان موزه حسنلو واقع در پايگاه پژوهشي حسنلو در دستور کار قرار دارد افزود: از ديگر اقدامات برنامه ريزي شده در سال 90 مي ‌توان به تجهيز موزه حسنلو، تامين حفاظت الکتريکي فيزيکي و شرايط امنيتي مورد نياز و تهيه سيستم دوربين ‌هاي مدار بسته و حفاظتي اين بنا اشاره کرد.

کارگر با اشاره به طراحي و ساخت ويترين‌هاي موزه حسنلو ، بيان داشت: اصلاحات مربوط به ساختمان موزه از جمله حذف پنجره‌هاي اضافي، اصلاح نورپردازي سقف موزه و امکانات اداري نيز پيش بيني شده است.

وي با بيان اينکه فضاسازي پيرامون ساختمان نيز تکميل خواهد شد، خاطرنشان کرد: عمليات ساخت و تکميل ساختمان موزه حسنلو چند ماه پيش به پايان رسيده است.

اين باستان شناس با اشاره به اينکه تعدادي از اشياي مکشوفه تپه حسنلو در موزه ملي ايران نگهداري مي‌شوند، بيان داشت: انتقال اشياي متعلق به تپه حسنلو از موزه ملي ايران به موزه حسنلو در دستور کار قرار دارد.

وي يادآور شد: تپه حسنلو به عنوان يکي از محوطه‌هاي مهم تاريخي شمال غرب کشور و يکي از محوطه‌هاي کليدي عصر آهن در کل ايران به شمار مي‌رود.

حسنلو قديمي تر از تخت جمشيد

نماينده مردم شهرستان هاي نقده و اشنويه در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به قدمت شش هزار ساله تپه حسنلو گفت: متاسفانه با وجود اينکه اين اثر قديمي ترين اثر تاريخي کشور به شمار مي رود ولي تاکنون به درستي به مردم و جهانيان معرفي نشده است.

علي زنجاني حسنلويي با بيان اينکه حسنلو شناسنامه سلدوز است اظهارداشت: اگر تا کنون توجه جدي با آثار تاريخي و فرهنگي اين منطقه باستاني شده بود الان محل هايي چون تخت جمشيد اينقدر معروف نبودند.

وي افزود: برابر بررسي هايي که انجام گرفته در تخت جمشيد به هبچ عنوان سکونتي شکل نگرفته بود و تا مي خواست مورد بهره برداري قرار بگيرد ويران شده است ، خاطرنشان کرد: اين در حالي است که حسنلو قدمتي بيش از شش هزار سال دارد و داراي سکنه بوده است

نماينده مردم شهرستان هاي نقده و اشنويه با اشاره به اينکه تپه حسنلو چهار لايه دارد گفت: آنچه در معرض ديد عموم قرار دارد لايه چهارم است در حالي که اگر کاوشهاي باستان شناسي در لايه هاي بعدي صورت گيرد مي توان به تاريخ و تمدن چندين هزار ساله ايران پي برد.

حسنلويي به استقرار پايگاه باستان شناسي شمالغرب کشور در محوطه اين اثر تاريخي گفت: منتظر هستيم از سال آينده کاوش هاي باستان شناسي با کمک کارشناسان داخلي و خارجي در لايه هاي زيرين اثر تاريخي آغاز شود.

نماينده مردم شهرستان هاي نقده و اشنويه در مجلس شوراي اسلامي با انتقاد از کم توجهي مسئولان به اين اثر تاريخي بيان داشت: بايد به حسنلو افتخار کنيم و اين اهميتي که امروز به آن داده مي شود به نظر ما کافي و ايده آل نيست بايد بيش از گذشته مورد توجه قرار گيرد.

وي با اعلام اينکه غفلت از اين تاريخي در نتيجه بي توجهي مسئولان محلي و دور بودن از مرکزيت کشور است گفت: متاسفانه اهميتي به مسايل و آثار تاريخي استانهايي مثل فارس يا اصفهان مي شود در اين منطقه مدنظر قرار نمي گيرد.

حسنلويي از عدم اختصاص بودجه هاي لازم براي نگهداري، ساماندهي اين اثر تاريخي نيز گلايه کرد و اظهارداشت: در اثر غفلت مسئولان در سالهاي قبل از انقلاب کارشناسان باستاني شناسي کشورهاي خارجي چون آمريکا در ثپه حسنلو کاوش هاي زيادي انجام داده و آثار زيادي را با خودشان برده اند و متاسفانه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي نيز اين بي توجهي کاملا مشهود است.

اين نماينده مجلس ، آثار تاريخي را هويت و فرهنگ يک ملت دانست و افزود: حداقل 100 سال کار باستانشناسي لازم است تا همه زوايا و موجودي غني تاريخي اين مکان باستاني شناسايي شود و اعتباراتي که براي اين منظور پيش بيني شده کافي به نظر نمي رسد.

حسنلو ، گنجينه تمدن 8 هزارساله

تپه باستاني حسنلو در آذربايجان غربي، در جنوب غربي درياچه اروميه، در منطقه سرسبز شهرستان نقده (سرزمين تاريخي سلدوز) و در هفت کيلومتري شمال شرقي اين شهرستان واقع است و به علت مجاورت با دهستان حسنلو به اين نام معروف شده است.

ارتفاع اين تپه از بستر رودخانه گدار که از کنار آن مي گذرد ، 20 متر و قطر آن حدود 250 تا 280 متر است. چند تپه باستاني ديگر هم که ارتفاع آنها از 15 متر تجاوز نمي کنند ، در اطراف اين تپه پراکنده اند.

شناسايي و حفاري اين تپه باستاني در سال 1313 صورت گرفت. در طي اين حفاري، تعدادي ظروف سفالي با اشکال متنوع و مختلف به دست آمد. در سال 1336 کاوش علمي و تخصصي تپه باستاني حسنلو را هيئت حفاري و کاوش مشترک ايراني - آمريکايي آغاز کرد و در اين حفاري و کاوش، از خرابه ها شهر ، دژي از زير خاک بيرون آمد که به عقيده باستان شناسان متعلق به قوم «ماننا» است.

ديوارهاي اين بناها و منازل و معابد آن با پايه هاي سنگي ساخته شده و در بالاي آنها از آجرهاي بزرگي به طول 40 ،  عرض 23 سانتيمتر و ضخامت 14 سانتيمتر استفاده شده است. در قسمت حفاري شده اين تپه، ويرانه هاي شهر يا دژي ديده مي شود که از دو بخش عمده تشکيل شده است.

قسمت نخست به تالار شاهي يا معبد سلطنتي معروف است و در آن سکوهاي بزرگ و کوچکي ديده مي شود و در انتهاي جنوب تالار تختگاه يا محراب معبد قرار دارد و در اين قسمت سکوهاي بزرگ و کوچک ديده مي شود.

قسمت ديگر، تالار بزرگ يا معبد اصلي است که در ضلع شمالي و مجاور بناهاي تالار اول قرار گرفته و کف آن فرش شده است و در آن دو قطعه سنگ بزرگ ديده مي شود. باستان شناسان اين دو قطعه سنگ سرخ رنگ و بزرگ را وسيله اي براي مجازات محکومان يا براي به جا آوردن قرباني به درگاه رب النوع مي دانند که سر قربانيان و محکومان را روي آن مي گذاشتند و از تن جدا مي کردند. در انتهاي اين تالار، سه ستون بزرگ سنگي جاي گرفته است.

پشت اين ستون هاي چهار متري، خانه هاي کوچکي با مصالح سنگي قرار دارد که به نظر باستان شناسان، محل سکناي بردگان، کنيزان يا خادمان معبد بود. در اين قسمت ، اسکلت 40 زن نيز پيدا شده است. دور تا دور بناها را حصار و بارويي به ارتفاع شش متر فرا گرفته است که قسمتي از اين بارو و حصار و کنگره هاي آن در ضلع غربي بر اثر کاوش و حفاري نمودار شده است.

تپه باستاني حسنلو يکي از مهمترين اماکن باستاني و تاريخي ايران و جهان به شمار مي رود و باستان شناسان ايراني و خارجي قدمت آن را حدود 800 تا 1400 سال قبل از ميلاد تخمين زده اند. حدس ديگر آن است که آثار مربوط به ويرانه هاي تپه حسنلو در 700 يا 650 سال قبل از ميلاد به آتش کشيده شده است.

اين تپه داراي 10 دوره متمايز سکونت است که آنها را از قديم به جديد يعني از دوره دهم تا دوره اول که آخرين دوره است، تقسيم بندي کرده اند. اين دوران از دوره ابتدايي سنگي آغاز و تا دوره باستاني، مادها و دوره اسلامي ادامه مي يابد.

قدمت دوره ابتدايي و سنگي تپه حسنلو به عقيده دکتر رابرت دايسون، باستان شناس آمريکايي و سرپرست هيئت حفاري تپه حسنلو، به 6هزار سال قبل از ميلاد برمي گردد. تاريخ تقريبي سکونت اول به حدود هزاره ششم قبل از ميلاد مي رسد و دوراني را شامل مي شود که تپه حسنلو زياد مورد توجه نبود. در اين دوره ها به بناهاي خشتي گلي و سنگي برخورد شده است.

از دوره چهارم سکونت در تپه حسنلو، يعني در هنگام آتش سوزي بزرگ تا دوره هفتم سکونت، آثار ساختماني به دست آمده است که دلالت بر سکونت در اين تپه دارد. دوره چهارم حسنلو مهمترين دوره فرهنگي اين دوره است. در ميان بناهاي سمت شرقي حياط مرکزي، بقاياي چند انبار و اصطبل قابل تشخيص است که از اين انبارها مقدار زيادي خمره کشف شده است که به گماني به درد ذخيره آب دژ مي خورد و به گماني ديگر مخصوص نگهداري مشروبات بوده است.

در جانب ورودي حياط، مجموعه اي از بناهايي مانند تالار بزرگ يا پرستشگاه و تعدادي اتاق هاي متصل و مربوط به هم قرار داشته است. در اين ميان، پرستشگاه بيش از ديگر بناها قابل توجه است. اين پرستشگاه داراي سقف و ستون هاي چوبي بوده و 3.24متر طول و 5.18 متر عرض داشته است.

در دژ حسنلو، اتاق هايي نيز به انبار و آشپزخانه و اسلحه خانه اختصاص داشته است، از اسلحه خانه که معلوم نشده کارگاه اسلحه سازي يا محل نگهداري جنگ افزار بود، مقدار زيادي شمشير و سه نيزه آهني کشف شده است.

در اطراف غربي حياط، حدود 15 باب اتاق بزرگ و کوچک وجود داشته و جام زرين حسنلو در يکي از اتاقهاي همين قسمت کشف شده است.

بناهاي شمالي حياط مرکزي گوياي جايگاه مخصوص زنان و کنيزان بوده است چون در اين قسمت مقدار زيادي جعبه هاي مخصوص نگهداري وسايل آرايشي چون سرمه دان و وسمه دان استخواني يافت شده است.

از تپه باستاني حسنلو در سال هاي 1313 تا 1358 طي حفاري هاي باستان شناسان ايراني و آمريکايي انواع و اقسام ابزار و ادوات جنگي مانند شمشير، خنجر، نيزه، سرنيزه هايي از جنس مفرغ و آهن به همراه هزاران ظروف سفالي و اشياي استخواني سنگي سفالي، شيشه اي و فلزي گوناگون که هر يک داراي ارزش تاريخي، باستاني و هنري هستند، کشف شده است که در موزه ها ايران باستان، آذربايجان، آمريکا، فرانسه و ديگر کشورهاي جهان نگهداري مي شود.

جام زرين حسنلو

مهمترين اثر مکشوفه تپه باستاني حسنلو که اهميت ويژه اي در جهان و باستان شناسي دارد ، جام طلايي حسنلو است. وزن اين جام 950 گرم ، بلنداي آن 21 سانتيمتر، قطر آن 25 سانتيمتر و محيط لبه آن 61 سانتيمتر است و در موزه ايران باستان تهران نگهداري مي شود.

اين جام اثر کاملاً خيره کننده اي است زيرا بيش از حد ظريف کاري داشته و فاقد ترکيب مجلل است. قدمت جام طلايي کشف شده از تپه حسنلو در حدود 800 سال قبل از ميلاد مسيح است.

بر روي بدنه اين جام معروف، نقش هاي بسياري حک شده است که احتمالا داستان حماسي را روايت مي کنند.

در رديف بالايي، ايزدي بالدار سوار بر گردونه اي که يک گاو نر آن را مي کشد به سوي کاهني در حرکت است که جامي در دست دارد و در اين حال از دهان گاو، رودي جاري است که احتمالا نماد حيات و باروري محسوب مي شود.

در رديف پاييني و زير گردونه حيات، پهلواني در حال نبرد با موجودي نيمه انسان و نيمه اژدها است.

از تصاوير قلمزني شده آن سوي جام مي توان به ايزدهاي شاخدار سوار بر ارابه، کاهناني که در حال حمل قوچ هاي قرباني هستند، پهلواني که گرز و کمان در دست دارد، مردي که در حال رام کردن شير است و پدر و مادري که در حال بازي با کودک خردسالشان هستند، اشاره کرد.

با ساماندهي اين اثر تاريخي اميد مي رود گرد فراموشي از چهره آن زوده شود و مردم بيش از پيش با تاريخ هشت هزار خود آشنا شوند.

www.mahdipc.tk
سایت خدماتی تک بیست